پاسخ فرکانسی چیست؟

اگر شما هم جز آن دسته افرادی هستید که به صدای خوب و با کیفیت علاقه‌مندید، احتمالا با مفهوم پاسخ فرکانسی آشنا شده­ اید. پاسخ فرکانسی یکی از مهم‌ترین معیارهایی است که برای انتخاب و خرید اسپیکر، خرید هدفون و غیره به آن توجه می‌کنیم. اما پاسخ فرکانسی دقیقا چیست و چه ربطی به کیفیت صدا دارد؟ وقتی می‌خواهیم لوازم صوتی با پاسخ فرکانسی مناسب برای خود بخریم چه نکاتی را باید در نظر داشته باشیم؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد و به شما کمک خواهیم کرد تا با پاسخ فرکانسی بیشتر آشنا شوید و از آن به نحو احسنت استفاده کنید. همراه هدفون بازار باشید. 

مفهوم پاسخ فرکانسی

پاسخ فرکانسی یک مفهوم فیزیکی است که نشان می‌دهد یک دستگاه یا سیستم چگونه به ورودی‌های مختلف با فرکانس‌های مختلف واکنش نشان می­ دهد. در حوزه صوت، پاسخ فرکانسی نشان می‌دهد که یک دستگاه چگونه صداهای با فرکانس‌های مختلف را تقویت می­ کند یا کاهش می‌دهد. فرکانس یا بسامد یک صدا، تعداد تکرار نوسانات آن در طول زمان است و با واحد هرتز (Hz) اندازه‌گیری می‌شود. فرکانس صدا تعیین‌ کننده بالا یا پایینی آن است. صداهای با فرکانس بالا، بلندتر و تیزتر هستند و صداهای با فرکانس پایین، کمتر و خفه‌تر هستند.

مثلا صدای یک سوت با فرکانس بالا است و صدای یک طبل با فرکانس پایین است. انسان معمولا قادر به شنیدن صداهایی با فرکانس بین 20 هرتز تا 20 کیلوهرتز می ­باشد.

دستگاه­ های صوتی نیز باید قادر باشند تا این بازه فرکانسی را پوشش دهند. اما این کافی نیست. باید دید که دستگاه صوتی هر فرکانس را با چه قدرت و شدتی پخش می‌کند. این میزان تقویت یا کاهش فرکانس‌ها توسط دستگاه را پاسخ فرکانسی می‌گوییم. پاسخ فرکانسی با واحد دسی‌بل (dB) اندازه‌گیری می‌شود که دسی‌بل یک معیار برای اندازه‌گیری شدت صدا است.

صداهای با دسی‌بل بالا، بلندتر و صداهای با دسی‌بل پایین‌تر، آرام‌تر هستند. مثلا صدای یک هواپیما با دسی‌بل بالا است و صدای یک زمزمه با دسی‌بل پایین است.

عامل مهم تعیین کننده کیفیت صدا

پاسخ فرکانسی یکی از عوامل مهم تعیین‌کننده کیفیت صدای یک دستگاه صوتی است. مثلا اسپیکری که پاسخ فرکانسی بهتری داشته باشد، صدای با کیفیت‌تری تولید می‌کند. اما چرا؟ چون پاسخ فرکانسی نشان می‌دهد که اسپیکر چقدر قادر است تا صدای ورودی را با دقت بالاتری پخش کند. صدای ورودی معمولا شامل فرکانس‌های مختلفی است که با هم ترکیب می‌شوند و صدای کلی را می‌سازند.

مثلا صدای یک آهنگ شامل فرکانس‌های مختلفی است که از سازها و صدای خواننده تشکیل شده‌اند. اگر اسپیکر بتواند همه این فرکانس‌ها را با شدت یکسان و بدون تغییر پخش کند، صدای خروجی با صدای ورودی یکسان خواهد بود و کیفیت صدا بالا خواهد بود.

اما اگر اسپیکر برخی از فرکانس‌ها را تقویت کند و برخی را کاهش دهد، صدای خروجی با صدای ورودی متفاوت خواهد بود و کیفیت صدا پایین خواهد آمد. مثلا اگر اسپیکر فرکانس‌های بالا را تقویت کند و فرکانس‌های پایین را کاهش دهد، صدای خروجی تیزتر و بلندتر خواهد بود و اگر برعکس باشد، صدای خروجی خفه‌تر و کمتر خواهد بود.

عوامل موثر بر پاسخ فرکانسی

پاسخ فرکانسی یک سیستم یا دستگاه به چندین عامل بستگی دارد. برخی از این عوامل عبارتند از:

• نوع و ساختار سیستم یا دستگاه: برای مثال، اسپیکرها، میکروفون‌ها، آنتن‌ها و فیلترها از عناصر مختلفی مانند مقاومت، سلف، خازن، ترانزیستور، دیود و غیره تشکیل شده‌اند که هر کدام پاسخ فرکانسی خاصی دارند. همچنین شکل، اندازه، جنس و جایگاه این عناصر نیز بر پاسخ فرکانسی تاثیر دارند.
• محیط و مکان قرارگیری سیستم یا دستگاه: برای مثال، دما، رطوبت، فشار، انعکاس، جذب و تداخل سیگنال‌ها در محیط اطراف بر پاسخ فرکانسی سیستم یا دستگاه تاثیر دارند. بنابراین، باید سیستم یا دستگاه را در مکانی مناسب قرار داد که پاسخ فرکانسی آن را به حداقل برساند.
• نوع و هدف استفاده از سیستم یا دستگاه: برای مثال، برای گوش دادن به موسیقی، تماشای فیلم، ضبط و میکس صدا، اجرای زنده و غیره، نیاز به پاسخ فرکانسی متفاوتی داریم. بنابراین، باید سیستم یا دستگاه را بر اساس نوع و هدف استفاده از آن انتخاب کنیم.

نکات مهم برای تنظیم پاسخ فرکانسی مناسب

چند نکته را برای تنظیم پاسخ فرکانسی مناسب می‌توانید به شرح زیر در نظر بگیرید:

• اکولایزر
• کراس ­اور
• آنالیزور طیف

در ادامه تمام موارد بالا را توضیح داده ایم.

اکولایزر

از یک اکولایزر برای تنظیم شدت فرکانس‌های مختلف بر اساس سلیقه و محیط خود استفاده کنید. اکولایزر، یک دستگاه یا یک نرم‌افزار است که به شما اجازه می‌دهد تا کیفیت صدا را با تقویت یا کاهش فرکانس‌های خاص کنترل کنید. شما می‌توانید از یک اکولایزر گرافیکی یا پارامتریک برای تغییر شکل یا مقدار منحنی پاسخ فرکانسی استفاده کنید.

کراس ­اور

از یک کراس اور برای ارسال فرکانس‌های مختلف به بلندگوهای مختلف بر اساس طراحی و کارکرد آنها استفاده کنید. کراس‌اور یک دستگاه یا یک نرم‌افزار است که سیگنال صدا را به دو یا چند باند فرکانسی تقسیم کرده و آن ها را به بلندگوهای مختلف ارسال می‌کند.

برای مثال، اگر شما یک سیستم بلندگوی سه راهه داشته باشید، می‌توانید با کراس‌اور فرکانس‌های بالا را به تیوتر، فرکانس‌های متوسط را به میدرنج و فرکانس‌های پایین را به ووفر ارسال کنید. این کار باعث می‌شود که پاسخ فرکانسی و کیفیت صدای سیستم بلندگوی شما بهبود یابد.

آنالیزور طیف

از یک آنالیزور طیف برای اندازه‌گیری و نمایش پاسخ فرکانسی سیستم یا دستگاه صوتی خود استفاده کنید. آنالیزور طیف یک دستگاه یا یک نرم‌افزار است که شدت و فرکانس سیگنال صدا را به صورت گرافیکی نشان می‌دهد. شما می‌توانید با استفاده از آنالیزور طیف پاسخ فرکانسی سیستم یا دستگاه صوتی خود را بررسی کنید و از وجود هرگونه اوج یا دره‌ای که ممکن است بر کیفیت صدا تاثیر بگذارد، مطلع شوید. سپس می‌توانید با استفاده از اکولایزر یا کراس‌اور پاسخ فرکانسی را تصحیح کرده و یک منحنی صاف یا مطلوب را به دست آورید .

سوالات متداول

• 1) پاسخ فرکانسی یک دستگاه چیست و چه کاربردهایی دارد؟

پاسخ فرکانسی یک دستگاه یا مدار، عملکرد آن را در یک محدوده معین فرکانسی مشخص می‌کند و تغییرات بهره یا اندازه سیگنال را با تغییر فرکانس نشان می‌دهد. پاسخ فرکانسی کاربردهای مختلفی در زمینه‌های مانند الکترونیک، صوتی، ارتباطات، کنترل و فیلتر دارد.

• 2) چگونه میتوان پاسخ فرکانسی یک دستگاه صوتی را اندازه­ گیری کرد؟

برای اندازه­ گیری پاسخ فرکانسی یک دستگاه صوتی، می­ توان از یک سیگنال آزمون استفاده کرد که شامل فرکانس ­های مختلف با دامنه ­های مساوی است.

• 3) چرا پاسخ فرکانسی یک دستگاه صوتی مهم است؟

پاسخ فرکانسی یک دستگاه صوتی مهم است چون تأثیر مستقیمی بر کیفیت صدای تولیدی یا بازسازی شده دارد.

سخن آخر

پاسخ فرکانسی یک دستگاه صوتی، نشان­ دهنده توانایی آن دستگاه در تولید یا بازسازی صدا در فرکانس­های مختلف است. پاسخ فرکانسی می­تواند بر کیفیت صدای خروجی آن دستگاه تأثیر گذار باشد. پس برای خرید اسپیکر، هدفون و دیگر وسایل الکترونیکی حتما به پاسخ فرکانسی آن توجه کنید زیرا برای داشتن یک صدای طبیعی و دقیق، معمولاً پاسخ فرکانسی یکنواخت و هموار مطلوب است. سایت هدفون بازار شما را برای انتخاب دقیق راهنمایی خواهد کرد. ممنون که تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید. در صورت مفید بودن مقاله آن را به اشتراک بگذارید. لطفا نظرات و تجربیات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.